Leeszaal Rijksarchief te Brussel
ArchiSols heeft tot doel het bodemgebruik te verbeteren door kennis van de bodem. Bodemverontreiniging in stedelijke gebieden is veel sterker verspreid dan de instrumenten waarover burgers en belanghebbenden beschikken, doen vermoeden. Bij een bestemmingswijziging komt de genadeklap vaak wanneer alle beslissingen al gepland zijn: men ontdekt dat de bodem vervuild is! Daarna volgen teleurstellingen, angsten, risico’s en kosten voor de actoren. In Brussel wordt het grootste deel van de vervuilde grond afgegraven en verplaatst; de latere mogelijkheden voor tuinbouw in de open lucht worden tot nul herleid. Toch wordt “stadslandbouw” sinds enkele jaren door de regering aangemoedigd (Good Food). Net zoals een beter gebruik van industrieel braakland het fenomeen van bodemafdekking kan beperken, kan een betere kennis van de geschiedenis van de ruimte bijdragen tot de vergroening van steden en dus tot de strijd tegen de opwarming van de aarde.
De benadering die Archisols voorstelt om bodems te identificeren, is gebaseerd op een veel nauwere dialoog met de “sluimerende” kennis die aanwezig is in de archieven van diverse instanties. In dit verband is het verbazingwekkend om vast te stellen dat alle initiatieven die overal ter wereld worden ondergebracht in het kader van de kunstmatige intelligentie, de motor van de 4e industriële revolutie, nog beperkt zijn. Om technische redenen zien ze af van alle informatie die niet “digital-born” is (van meet af aan in digitale vorm geproduceerd) en die niet rechtstreeks kan worden geïntegreerd in de databanken die steeds meer worden gebruikt voor het beheer, de reflectie en de planning van de stad. Paradoxaal genoeg worden enorme voorraden “papieren” informatie vergeten, terwijl het duidelijk is dat Brussel zich intelligenter zou kunnen ontwikkelen als rekening werd gehouden met haar geschiedenis. Archisols wil de massa beschikbare maar onbenutte gegevens over bodemverontreiniging gebruiken om andere manieren te vinden om ermee te “leven”, door voor te stellen de volgende vraag te beantwoorden:
Is het, om een antwoord te bieden op de uitdaging van de stadslandbouw, mogelijk om te bepalen welke delen van de Brusselse stadsbodem het meest geschikt zijn voor landbouw-, groente- of vergroeningsactiviteiten door een brede en exhaustieve verzameling te organiseren van informatie uit alle bronnen (privé, publiek, geschreven, getekend, mondeling, …) over de precieze locatie van vervuilende activiteiten uit het verleden en de huidige staat van degradatie van de stadsbodem, dankzij innovatieve crowdsourcing en digitale cartografische methoden?
Rijksarchief te Brussel, Provinciebestuur, D3415
Algemeen Rijksarchief, Emaillefabriek, Bollinckxstraat, Anderlecht